Kabestan - czym jest i do czego służy na statku?
Kabestan to mechaniczne urządzenie montowane na pokładzie jachtu lub żaglowca, które służy do obsługi lin olinowania ruchomego, takich jak fały, szoty i cumy. Kabestan umożliwia załodze łatwe wybieranie i luzowanie lin, co jest kluczowe podczas stawiania, refowania i zrzucania żagli, a także przy kotwiczeniu.
Obracanie kabestanu odbywa się zazwyczaj za pomocą handszpaku, czyli korby, którą żeglarz kręci, aby nawinąć linę wokół bębna kabestanu. Dowiedz się czym jest kabestan i jakie są jego rodzaje w dzisiejszym wpisie.
Ciekawostka💡
W dawnych czasach by obsługiwać kabestan żeglarski potrzeba było grupy marynarzy. Były to tzw. ręczne kabestany.
Jakie są rodzaje kabestanów?
Kabestany można podzielić na kilka rodzajów w zależności od ich konstrukcji i zastosowania. Na jachtach regatowych często spotyka się kabestany z szybkim napędem, które umożliwiają szybkie wybieranie lin.
Istnieją także kabestany jedno-, dwu- i trójbiegowe, które oferują różne przełożenia, ułatwiając pracę w zależności od naprężenia liny.
Nowoczesne kabestany na jachtach mogą być ręczne, elektryczne, hydrauliczne lub pneumatyczne, a także samoknagujące, które automatycznie zatrzymują linę na bębnie, zapobiegając jej luzowaniu.
Opiszę pokrótce najbardziej popularne kabestany.
Kabestan dwubiegowy
Kabestan dwubiegowy to typ kabestanu, który posiada dwa przełożenia, umożliwiające wybieranie liny z różną siłą. Pierwszy bieg zapewnia większą prędkość przy mniejszym obciążeniu, co jest przydatne podczas szybkiego wybierania luźnych lin.
Drugi bieg natomiast daje większe przełożenie, co jest niezbędne przy wybieraniu mocno naprężonych lin. Zmiana biegu odbywa się zazwyczaj za pomocą przełącznika lub przekręcenia korby w przeciwnym kierunku.
Kabestany samoknagujące
Kabestany samoknagujące są wyposażone w mechanizm, który automatycznie zatrzymuje linę na bębnie kabestanu. Dzięki temu żeglarz nie musi ręcznie knagować liny, co znacznie ułatwia i przyspiesza pracę na pokładzie. Mechanizm samoknagujący zapobiega także przypadkowemu luzowaniu liny, co zwiększa bezpieczeństwo podczas żeglugi.
Kabestan elektryczny
Kabestan elektryczny jest wprawiany w ruch silnikiem elektrycznym, co eliminuje potrzebę ręcznego obracania kabestanu za pomocą korby. Jest to szczególnie przydatne na większych jednostkach pływających, gdzie siły działające na liny są znacznie większe. Kabestany elektryczne mogą być sterowane za pomocą przycisków umieszczonych na pokładzie lub zdalnie, co ułatwia ich obsługę przez załogę.
Do czego służy handszpak - Korba do kabestanu?
Handsżpak, czyli korba do kabestanu, służy do ręcznego obracania kabestanu, aby nawinąć lub luzować linę. Jest to niezbędne narzędzie na pokładzie każdego jachtu, umożliwiające żeglarzowi wybieranie lin olinowania ruchomego z odpowiednią siłą. Obracanie kabestanu za pomocą handszpaku odbywa się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, co zapewnia równomierne nawijanie liny na bęben kabestanu.
Jak poprawnie nawinąć linę wokół kabestanu?
Aby poprawnie nawinąć linę wokół kabestanu, należy postępować zgodnie z kilkoma podstawowymi zasadami. Najpierw należy upewnić się, że lina jest czysta i nie posiada uszkodzeń.
Następnie koniec liny przylegający do olinowania należy kilkakrotnie owinąć wokół bębna kabestanu, aby zapewnić odpowiednie tarcie. Nawijanie liny powinno odbywać się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, aby lina dobrze przylegała do powierzchni kabestanu.
W przypadku kabestanów samoknagujących, lina zostanie automatycznie zatrzymana na bębnie, co eliminuje konieczność dodatkowego knagowania.
Jak poprawnie poluzować szpule kabestanu?
Poluzowanie szpuli kabestanu jest kluczową umiejętnością dla każdego żeglarza, umożliwiającą kontrolowane zwalnianie napięcia na linie.
Żeby poprawnie poluzować szpulę kabestanu, należy postępować zgodnie z poniższymi krokami:
- Zabezpieczenie liny: Przed rozpoczęciem luzowania upewnij się, że lina jest dobrze trzymana, aby uniknąć nagłego i niekontrolowanego zwolnienia napięcia. Najlepiej jest, gdy drugi członek załogi trzyma koniec liny.
- Zwolnienie mechanizmu knagującego: W przypadku kabestanów samoknagujących, najpierw zwolnij mechanizm knagujący, aby umożliwić swobodne przesuwanie się liny po bębnie.
- Delikatne obracanie kabestanu: Powoli i kontrolowanie obracaj kabestan w przeciwnym kierunku do ruchu wskazówek zegara za pomocą handszpaku. Dzięki temu lina zacznie się luzować, stopniowo zwalniając naprężenie.
- Utrzymanie kontroli nad liną: Podczas luzowania, trzymaj linę blisko szpuli, aby utrzymać nad nią pełną kontrolę. Unikaj nagłego i gwałtownego luzowania, które mogłoby spowodować niebezpieczne szarpnięcia.
- Zabezpieczenie liny po luzowaniu: Po poluzowaniu liny i osiągnięciu odpowiedniego napięcia, zabezpiecz linę na odpowiedniej knadze lub innej przygotowanej do tego powierzchni, aby zapobiec jej dalszemu niekontrolowanemu luzowaniu.
- Przegląd stanu liny i kabestanu: Po zakończeniu procesu sprawdź stan liny i kabestanu. Upewnij się, że lina nie jest uszkodzona, a kabestan działa prawidłowo, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa na pokładzie.
Poprawne poluzowanie szpuli kabestanu to umiejętność, która wymaga praktyki i ostrożności. Ważne jest, aby zawsze działać z rozwagą, mając na uwadze bezpieczeństwo własne oraz pozostałych członków załogi.