Antifouling (przeciwporostowy) to określenie dla środków i technik, które zapobiegają osadzaniu się i rozwojowi organizmów morskich na zanurzonych powierzchniach, przede wszystkim na kadłubach jednostek pływających.
Problem porastania biologicznego (ang. biofouling) dotyczy każdego obiektu zanurzonego w wodzie - od małych łodzi rekreacyjnych, przez jachty, po duże statki transportowe i przemysłowe.
Dlaczego antifouling jest ważny?
Porastanie biologiczne ma poważne konsekwencje ekonomiczne i ekologiczne:
- Zwiększony opór hydrodynamiczny - nawet cienka warstwa organizmów zwiększa tarcie kadłuba, co prowadzi do spadku prędkości i znacznego wzrostu zużycia paliwa (nawet o 40%)
- Wyższe koszty eksploatacji - zwiększone zużycie paliwa oraz częstsze prace konserwacyjne
- Skrócona żywotność kadłuba - niektóre organizmy mogą powodować korozję
- Przenoszenie gatunków inwazyjnych - organizmy przyczepione do kadłuba mogą być transportowane do nowych ekosystemów
- Pogorszenie właściwości manewrowych jednostki pływającej
Jak aplikować farbę antifoulingową?
Skład farb przeciwporostowych
Współczesne farby antifoulingowe zawierają kilka kluczowych komponentów:
- Biocydy - substancje czynne zwalczające organizmy poroślowe:
- Tlenek miedzi (I) (Cu₂O) - najpopularniejszy biocyd
- Tiocyjaniany miedzi
- Pirytiony cynku (ZnPT)
- Boosterzy (wzmacniacze) - substancje zwiększające skuteczność miedzi
- Spoiwo - matryca, która kontroluje uwalnianie biocydów:
- Spoiwa rozpuszczalne w wodzie morskiej (farby samopolerujące)
- Spoiwa nierozpuszczalne (farby twarde)
- Polimery silikonowe (farby bezbiocydowe)
- Rozpuszczalniki - ułatwiają aplikację i formowanie powłoki
- Dodatki - modyfikatory reologii, stabilizatory, pigmenty, itp.
Regulacje prawne
Stosowanie środków antifoulingowych podlega coraz bardziej rygorystycznym przepisom:
- Konwencja AFS (Anti-fouling Systems) Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) zakazuje stosowania związków cyny
- Rozporządzenie UE nr 528/2012 (BPR) reguluje stosowanie produktów biobójczych
- Niektóre regiony (np. Kalifornia) wprowadzają dodatkowe ograniczenia dotyczące zawartości miedzi