Antifouling (przeciwporostowy) to określenie dla środków i technik, które zapobiegają osadzaniu się i rozwojowi organizmów morskich na zanurzonych powierzchniach, przede wszystkim na kadłubach jednostek pływających.
Problem porastania biologicznego (ang. biofouling) dotyczy każdego obiektu zanurzonego w wodzie - od małych łodzi rekreacyjnych, przez jachty, po duże statki transportowe i przemysłowe.
Dlaczego antifouling jest ważny?
Porastanie biologiczne ma poważne konsekwencje ekonomiczne i ekologiczne:
- Zwiększony opór hydrodynamiczny - nawet cienka warstwa organizmów zwiększa tarcie kadłuba, co prowadzi do spadku prędkości i znacznego wzrostu zużycia paliwa (nawet o 40%)
- Wyższe koszty eksploatacji - zwiększone zużycie paliwa oraz częstsze prace konserwacyjne
- Skrócona żywotność kadłuba - niektóre organizmy mogą powodować korozję
- Przenoszenie gatunków inwazyjnych - organizmy przyczepione do kadłuba mogą być transportowane do nowych ekosystemów
- Pogorszenie właściwości manewrowych jednostki pływającej
Jak zabezpieczyć się podczas nakładania farby antifoulingowej?
Podczas nakładania farby antifoulingowej należy zadbać o bezpieczeństwo główne środki bezpieczeństwa to przede wszystkim:
- Załóż odzież ochronną, rękawice i okulary, aby chronić skórę i oczy przed kontaktem z farbą i jej oparami.
- Pracuj w dobrze wentylowanym miejscu lub na zewnątrz, by unikać wdychania szkodliwych substancji.
- W razie pracy w zamkniętych pomieszczeniach stosuj maskę z filtrem przeciwpyłowym lub lakierniczym.
- Zabezpiecz podłoże folią ochronną, by uniknąć zabrudzeń.
Są to minimalne środki ochrony, które minimalizują ryzyko podrażnień i kontaktu z toksycznymi składnikami farby.
Jak aplikować farbę antifoulingową?
- Oczyść i odtłuść kadłub, usuń starą łuszczącą się farbę, a powierzchnię lekko zmatowić i osuszyć.
- W razie potrzeby zastosuj podkład epoksydowy dla lepszej przyczepności i ochrony.
- Oklej linię wodną taśmą malarską, zabezpiecz elementy, których nie chcesz malować.
- Dokładnie wymieszaj farbę, nie rozcieńczaj jej.
- Nakładaj 2–3 warstwy farby wałkiem lub pędzlem, zaczynając od miejsc najbardziej narażonych (linia wodna, dziób, kil, płetwa sterowa).
- Każdą warstwę nakładaj równomiernie, stosując zalecane przez producenta zużycie (zwykle 8–9 m² z litra).
- Zachowaj przerwy na schnięcie między warstwami (najczęściej minimum 5 godzin przy 20°C), ostatnią warstwę pozostaw do wyschnięcia na minimum 12 godzin przed wodowaniem
Skład farb przeciwporostowych
Współczesne farby antifoulingowe zawierają kilka kluczowych komponentów:
- Biocydy - substancje czynne zwalczające organizmy poroślowe:
- Tlenek miedzi (I) (Cu₂O) - najpopularniejszy biocyd
- Tiocyjaniany miedzi
- Pirytiony cynku (ZnPT)
- Boosterzy (wzmacniacze) - substancje zwiększające skuteczność miedzi
- Spoiwo - matryca, która kontroluje uwalnianie biocydów:
- Spoiwa rozpuszczalne w wodzie morskiej (farby samopolerujące)
- Spoiwa nierozpuszczalne (farby twarde)
- Polimery silikonowe (farby bezbiocydowe)
- Rozpuszczalniki - ułatwiają aplikację i formowanie powłoki
- Dodatki - modyfikatory reologii, stabilizatory, pigmenty, itp.
Regulacje prawne
Stosowanie środków antifoulingowych podlega coraz bardziej rygorystycznym przepisom:
- Konwencja AFS (Anti-fouling Systems) Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) zakazuje stosowania związków cyny
- Rozporządzenie UE nr 528/2012 (BPR) reguluje stosowanie produktów biobójczych
- Niektóre regiony (np. Kalifornia) wprowadzają dodatkowe ograniczenia dotyczące zawartości miedzi